پویایی جریان گازهای خاک در ارتباط با ریزتوپوگرافی چاله و کپٌه در یک جنگل پهن‌برگ

هدف تحقیق حاضر، بررسی پویایی جریان­های دی اکسید کربن، متان و نیتروز اکسید در ارتباط با تغییرپذیری برخی مشخصه­های خاک در سنین مختلف چاله و کپٌه، ریزتوپوگرافی حادث شده از ریشه­کن شدن درختان، می­باشد. به این منظور، قطعه شاهد سری لالیس واقع در استان مازندران پیمایش شده و تعداد 24 درخت ریشه­کن شده از گونه­ راش شناسایی شد. سن چاله و کپٌه معادل سن خشکه­دار در نظر گرفته شد و بر همین اساس، 6، 7، 5 و 6 خشکه­دار به ترتیب به چاله و کپٌه­های جوان، میانسال، بالغ و کهنسال اختصاص داشته است. نمونه­های خاک از سه موقعیت بالای کپٌه، ته چاله و زیر تاج پوشش بسته و از عمق 15 - 0 سانتی­متری گرفته شد. برخی مشخصه­های فیزیکوشیمیایی و بیولوژی خاک (بافت، محتوی رطوبت، کربن آلی، نیتروژن کل، تعداد و زیتوده کرم­های خاکی) در محیط آزمایشگاه اندازه­گیری شد. نتایج حاکی از آنست که چاله­ها (55/0 میلی­گرم دی اکسیدکربن ، 10/0 میلی­گرم نیتروز اکسید و 32/0- میلی­گرم متان در متر مربع در روز) در مقایسه با کپٌه­ها (19/0 میلی­گرم دی اکسیدکربن ، 03/0 - میلی­گرم نیتروز اکسید و 52/0- میلی­گرم متان در متر مربع در روز) مقادیر بیشتری از گازهای دی اکسید کربن و نیتروز اکسید را تولید کرده و همچنین مقادیر کمتری از گاز متان را جذب می­کنند. با گذشت زمان، قابلیت تولید دی اکسید کربن و نیتروز اکسید و همچنین جذب گاز متان توسط چاله و کپٌه­ها افزایش می­یابد. نتایج این بررسی می­تواند در ارزیابی و مدیریت بوم نظام­های جنگلی باد افتاده مورد توجه قرار گیرد.